Bijdrage Programmabegroting 2021-2023

Voorzitter,

Bij de programmabegroting kijken we vooruit naar wat er allemaal op ons afkomt. We leven nog steeds in coronatijd. Het jaar 2020 wordt er door gekenmerkt en we weten nog niet hoe lang dit virus ons nog bezighoudt.

We wensen de mensen die getroffen zijn door leed en verdriet vanwege ziekte of overlijden door dit hardnekkige virus veel sterkte. We denken hierbij ook aan onze ondernemers die het zwaar te verduren kregen en het misschien nog steeds moeilijk hebben.

Vorige week mochten we dankdag vieren, maar misschien voelt dit helemaal niet als een periode om dankbaar voor te zijn. Toch wil CU/SGP er even bij stilstaan en vinden wij het belangrijk om dankbaarheid uit te spreken richting de inwoners van Zuidplas, hoe zij zich aan de maatregelen houden. Dankbaarheid ook richting de mensen in de zorg, onderwijs, politie, vrijwilligersorganisaties, kerken. Maar vanaf deze plek ook in het bijzonder richting de ambtenaren en boa’s en aan ons college, die allemaal lange dagen maken en in deze crisis hun beste krachten aan de samenleving geven. Dank daarvoor!

Voorzitter, CU/SGP ziet dat er veel gedaan wordt. We zien dat op het gebied van werk, het actieplan en de acties daaruit. Bij inkomen het bestrijden van armoede en schulden. Bij de Implementatie Omgevingswet die ondanks de corona. En het betrekken van ondernemers, inwoners en anderen bij de te nemen besluiten. Onze complimenten hiervoor.

Verder ga ik nog wat zeggen over 3 zaken: 

1. Sociaal Domein
2. Ruimte en Wonen
3. Financiën

Ad 1. Sociaal Domein

We weten allemaal dat het sociaal domein onze aandacht vraagt om de zorg nu en in de toekomst te kunnen bieden die nodig is.  Het komende jaar heeft het college veel op stapel staan in het Sociaal Domein, de start van Zuidplas Ondersteunt, diverse pilots, de inzet van beheersmaatregelen. We kijken uit naar al deze naar al deze zaken en wensen het college succes hierbij.

In de begroting lezen we dat het college voorstelt om strakker te gaan indiceren om te bezuinigen op de kosten van WMO en jeugdhulp. Hier is geen plan voor opgenomen en bij de tafeltjesavond kwam er niet meer onderbouwing dan het handboek strakker hanteren en de eigen kracht van inwoners benutten. Maar weet u, eigen kracht komt niet op bestelling. Het is geen doosje die we open kunnen doen en waar we 3 ton eigen kracht aantreffen op de bodem. Als we niet fundamenteel dingen anders gaan doen hebben wij er een hard hoofd in dat dezelfde weg ons een harde besparing oplevert. Voorzitter, we geloven wel dat het tijd is voor het maatschappelijk debat van normaliseren. Welke draaglast is normaal en welke verantwoordelijkheid voelen we nog om zelf onze draagkracht te vergroten? Simpelweg een handboek volgen dekt voor ons niet de lading. We achten deze bezuiniging niet onmogelijk, maar roepen het college wel op een plan te maken HOE deze bezuiniging te realiseren. We dienen hiervoor een motie in.

CU/SGP ziet ook dat er veel innovatieve projecten in het sociaal domein zijn ontstaan. Denk bv aan de pilot Samen in de buurt, Past, Zuidplas Verbindt, steungezinnen, inVerbindingsteams en pilot zorglogistiek. Stuk voor stuk prachtig en veelbelovend, maar maar het is wel wat mistig geworden inmiddels door de veelheid. Er is voor de Raad geen overzicht meer. Voorzitter, we vragen of de innovaties in beeld gebracht kunnen worden en om de Raad te informeren over wat we ervan leren. Want deze opbrengst hebben we hard nodig in het sociaal domein.

Ad 2. Ruimte en wonen

Ik begon mijn betoog met de coronacrisis. Door deze crisis is veel stil komen te liggen aan het begin van het jaar. De corona gooit heel wat roet in het eten. De eerste keer Covid overvalt ons, maar dat kunnen we niet blijven zeggen. Laten we niet stil blijven staan, maar de zaken voortvarend gaan oppakken. En dat brengt ons bij de voortgang van de projecten.

We denken hierbij aan meerdere projecten zoals de voortgang van de uitbreiding van de capaciteit van het electriciteitsnet waar we meerdere malen aandacht voor hebben gevraagd. Want dat kan namelijk ook een probleem vormen voor de duurzaamheidsdoelstellingen van de gemeente. Het is ons een doorn in het oog dat dit zo lang moet duren. En nog een voorbeeld: november 2017 werd de eerste paal geslagen voor de Bredeschool in Moerkapelle. En CU/SGP heeft diverse keren gevraagd om een snelle herontwikkeling van de oude schoollocaties. De verwachte oplevering van woningen op deze huidige locaties wordt verwacht in 2023…..

Wat CU/SGP betreft mag dit allemaal wel wat sneller gaan. 2017-2023… 6 jaar wachten. Dat dit allemaal zo lang moet duren is ook moeilijk uit te leggen aan onze inwoners, die met smart op zulke nieuwe ontwikkelingen zit te wachten. Want de woningnood is groot.

En zo zijn er nog meer voorbeelden te noemen. Wat te denken van Knibbelweg Oost, de aanpak van de MKP zijde, de verbreding van de A20. En het hoeft echt niet zo te zijn dat dit allemaal aan de gemeente ligt, maar dit leeft wel bij onze inwoners. Voorzitter, wat heeft de gemeente nu nodig om hier meer tempo in te krijgen. Graag een reactie van het college.

Er is nog een reden waarom wij graag zien dat op inbreilocaties van onze gemeente snel herontwikkeling plaatsvindt. En dat is dat er veel vraag is, veel behoefte aan een combinatie van zorg en wonen. Denk bv ook aan de behoefte aan een “Knarrenhof”. Voorzitter, op dit onderwerp is nog een hoop te doen. Wat heeft de gemeente nodig om hier meer tempo in te krijgen? Graag een reactie van het college.

Voorzitter, er wordt veel gebouwd in Zuidplas. Mooie nieuwe wijken aan alle dorpen. En niet alleen veel inwoners van Zuidplas hebben een nieuw onderkomen gevonden in een van de nieuwe wijken, maar ook van heinde en ver verhuizen mensen naar Zuidplas. Daar is natuurlijk niets mis mee, de nieuwe inwoners zijn welkom. Maar als er, zoals in Zevenhuizen, huizen goedkoper worden aangeboden als bereikbare koopwoningen, dan is de vraag uiteraard groot. Ook van buiten Zuidplas komen gegadigden. Maar CU/SGP vindt dat bij nieuwbouw in onze gemeente de huizen eerst bij onze eigen inwoners onder de aandacht moet worden gebracht. En dat zelfbewoning verplicht moet worden. Hiervoor dienen wij een motie in.

Ad 3: Financiën

Terwijl we ons klaar maken om uit te varen voor de realisatie van het 5^e dorp verkeren we net als veel andere gemeenten in financieel zwaar weer. De sterke stroming van corona vergt het uiterste van iedereen om het schip financieel op koers te houden. En bovendien is het buiten slecht weer, de hoge kosten van het sociaal domein slaan als golven over de boeg waardoor het schip momenteel water maakt. Hoe lang houden we dat vol? Hoe kijkt de CU/SGP naar de financiële toekomst van Zuidplas?

Allereerst gaan wij er vanuit dat ook de rijksfinanciën stevig onder druk komen te staan. Het lijkt ons niet reëel om te verwachten dat de rijksoverheid een geldschip van € 4 miljoen structureel zal binnenvaren. En daarom aan ons de taak om goed te kijken waar we kunnen besparen en hoe we de algemene reserve weer kunnen stutten.

De afgelopen jaren zijn via meerdere tranches € 2,5 miljoen structureel in de organisatie geïnvesteerd. Het bijbehorend concernplan is bij de stukken gevoegd. En allereerst een compliment voor het mooie plan wat van onze organisatie een moderne en toekomstbestendige organisatie maakt. Maar we kijken ook naar de kosten, € 2,1 mln over 2 jaar eenmalig geld erbij. Dit moet volledig gedekt worden vanuit de algemene reserve, die toch al zo onder druk staat. Voorzitter, kan dit plan ook getemporiseerd worden zodat we de kosten over meerdere jaren kunnen spreiden? Graag een reactie van het college.

Wat betreft de structurele organisatiekosten hebben we een mechanisme afgesproken dat de formatie automatisch meegroeit met de groei van de gemeente. In het Concernplan staat het voorstel om voor vergunningaanvragen extra formatie aan te vragen. Dat komt bij ons dan ook vreemd over om de dekking op deze manier te realiseren. Let wel voorzitter, we zeggen niet dat die formatie niet nodig is, maar de dekking is voor ons niet acceptabel. Die hoort bij het groeimechanisme wat is afgesproken.  Daar dienen we dan ook een amendement voor in. [amendement beheerste groei]

En voorzitter, nu we het toch over formaties hebben, hoe staat het met de capaciteit van de boa’s? Zuidplas groeit en dat betekent ook dat er ruimte moet zijn om hiervoor meer capaciteit te hebben. Is er in het Concernplan hier ook rekening mee gehouden? Graag reactie van het college.

Dan de schatkist die wij nog aan boord hebben, onze algemene reserve. Allereerst baart het ons zorgen dat deze op basis van de nu genomen besluiten terugloopt van €27 miljoen op 1 januari 2020 naar € 15 miljoen op 31 december 2021. En dan hebben we nog 2.500 corporatiewoningen van Vestia die we willen behouden voor onze inwoners, hoeveel zal dat mogelijk gaan kosten? De terugloop van de algemene reserve is dus best fors, bijna een halvering in 2 jaar tijd.  Gezien de geïnventariseerde risico’s wordt in de paragraaf Weerstandsvermogen 7 miljoen aangehouden. Dit lijkt ons wel heel mager. Zeker gezien alle turbulentie om ons heen en het tekort dat meerjarig nog niet is opgelost. Dat het weerstandsvermogen zwaar onder druk staat blijkt ook wel uit de sterk oplopende schuld. Een schuldquote boven 130% wordt door de VNG als onvoldoende bestempeld.

Dan iets over de routekaart waarlangs wij de financiële toekomst invaren. Complimenten aan het college dat ondanks een vrij uitzichtloze situatie bij de Zomernota toch een begroting is gerealiseerd die voor de provincie acceptabel is. Door de media wordt het zelfs een huzarenstukje genoemd. Maar hier en daar moeten we - noodgedwongen - wel kort door de bocht varen.

Zo is de instelling van een kapitaallastenreserve wat onze fractie betreft een beweging de verkeerde kant op. Het is een rekening naar de toekomst schuiven. Structurele uitgaven voor o.a. ICT worden incidenteel gedekt, binnen 4 jaar krijgen we dit probleem dus opnieuw voor onze kiezen. Het zal in 2025 de begroting onder druk zetten, nadat we wellicht net grote bezuinigingen of lastenverzwaringen hebben doorgevoerd.

En er komen nog meer ontwikkelingen op ons af voorzitter. Wat te denken van noodzakelijke investeringen in sport en onderwijs. We kunnen er nog niet van uitgaan dat de voor onderwijs opgenomen middelen toereikend zijn, zo blijkt uit het raadsvoorstel Koningskwartier dat we vanavond nog bespreken. Ook de middelen die nu voor duurzaamheid worden geïnvesteerd, zijn allemaal incidenteel gedekt. Wij willen graag toe naar een structureel bedrag hiervoor.

We zijn blij dat het college ook geconstateerd heeft dat er nodig wat moet gebeuren op het financiele vlak, want er ligt voor de korte termijn een herstelplan. Daarin worden bezuinigingen voorgesteld, maar de keuze is niet groot. Want voor 2021 geeft het college aan niet alles kapot te willen bezuinigen. En dat begrijpen wij, maar aan de inkomstenkant is het ook mager. Alleen het legespercentage en de toeristenbelasting gaan omhoog, maar dat zijn variabele inkomsten. Hoe hard zijn de getallen die genoemd worden. Waarom de legesinkomsten niet opgetrokken naar het landelijk gemiddelde?

Om een sluitende begroting van 2022 te krijgen zal er nog hard gewerkt moeten worden om de uitgaven en inkomsten van de gemeente weer in balans te krijgen en het sluitend te maken. En dat moeten we integraal bekijken. CU/SGP roept het college op om daadkrachtig aan de slag te gaan en een scenario uit te werken met en zonder hulp van het rijk. Een keuzelijst voor te leggen met mogelijke bezuinigingen en scenario’s voor meer inkomsten. Dit herstelplan moet zo snel mogelijk besproken worden in de raad. Daarom dienen wij een motie in om het herstelplan uiterlijk in april 2021 in de raad te bespreken.

Lokale lasten

Wat de lokale lasten betreft vinden wij het mooi dat de stijging beperkt blijft. We zijn er niet van overtuigd dat dit volgend jaar opnieuw mogelijk zal zijn. We willen niet ten koste van alles zorgvuldig opgebouwde voorzieningen overboord gooien met alle schade in de samenleving van dien.

Wel vinden wij dat de lastenstijging voor alle inwoners zoveel mogelijk gelijk moet zijn. De huurder die alleen afvalstoffenheffing betaalt krijgt met € 15 euro stijging te maken, dit is 6%. De huiseigenaar wordt via de rioolheffing gecompenseerd naar 1,7% lastenverzwaring.

Omdat veel kwetsbare inwoners in onze gemeente in een huurwoning wonen, zijn wij voorstander van een meer evenwichtige verdeling. Het principe dat de afvalstoffenheffing 100% kostendekkend moet zijn staat niet ter discussie. Vooralsnog betreffen de pilots incidentele kosten. In de reserve afval is nog ruim 100.00 euro dekking aanwezig, waardoor het tarief 2021 met 5 euro per aansluiting kan worden verlaagd. CU/SGP dient hiervoor een amendement in.

Afsluiting

Voorzitter, ik ga afsluiten. Het komende jaar wordt nog een heel druk jaar met veel uitdagingen. We zitten nog in de coronacrisis en inmiddels ook in een financiele crisis. Deze crisis kan je vergelijken met een schip in de storm. Zoals we ook al deden bij de financiele paragraaf. En wat is het moeilijk om in een storm de juiste koers te vinden, maar ook vast te houden. Daar is een goed kompas voor nodig. En het beste kompas is het Woord van God, de Bijbel. Er staat niet alleen in wat we nodig hebben, maar bovenal Wie we nodig hebben. Voor nu en voor de toekomst. Wie God nodig heeft, laat Hij niet met lege handen staan.

De CU/SGP wenst het college, de ambtelijke organisatie en alle raadsleden God’s zegen toe bij de verdere uitwerking van alle plannen.